ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ

Πληροφορίες:

Η αρχαία Τόπειρος, πόλις της Θράκης κοντά στις εκβολές του Νέστου ποταμού  και σταθμός της Εγνατίας οδού, ταυτίζεται με τα  αρχαία ερείπια που βρίσκονται δίπλα στην Ε.Ο Καβάλας -Ξάνθης, ανάμεσα  στο σημερινό χωριό Παράδεισος και τον Νέστο ποταμό. Ιδρύθηκε μάλλον κατά τον 1^ο αι μ.Χ. Η θέση της στο σημείο όπου γινόταν η διέλευση του Νέστου ποταμού από αρχαιοτάτων χρόνων  είχε εξαιρετική στρατηγική σημασία για τον έλεγχο της κυκλοφορίας από τη Μακεδονία στη Θράκη και αντίστροφα. Αποκτά αύξουσα σημασία από την  εποχή του Τραϊανού (98-117 μ.Χ) και κατά τους ύστερους ρωμαϊκούς και παλαιοχριστιανικούς χρόνους συγκαταλέγεται ανάμεσα στα  αστικά κέντρα της Θράκης, έδρα επισκοπής από τον 4^ο μ.Χ αι. Το 549 πολιορκήθηκε από Σλάβους επιδρομείς, οι οποίοι καλυπτόμενοι από την πλούσια βλάστηση που υπήρχε μπροστά από τα τείχη αιφνιδίασαν τους υπερασπιστές και την κατέλαβαν. Μετά την καταστροφή της ο Ιουστινιανός Α΄ (517-568) ανοικοδόμησε τα τείχη της. Εξακολουθεί να αναφέρεται στις εκκλησιαστικές πηγές ως επισκοπή υπαγόμενη υπό τον μητροπολίτη Τραϊανουπόλεως έως και τον 9^ο αι. Σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα εγκαταλείφθηκε οριστικά κατά τα μέσα του 14^ου αι.

Ελάχιστα τμήματα από την οχύρωση της διατηρούντα, και αυτά καλυπτόμενα από την πλούσια βλάστηση της παραποτάμιας ζώνης. Τα τμήματα που είναι ορατά στην δεξιά πλευρά της Ε.Ο Καβάλας-Ξάνθης ανήκουν στο βόρειο σκέλος του οχυρωματικού περιβόλου.  Σε ικανό μήκος αλλά σε χαμηλό ύψος διατηρούνται τμήματα της δυτικής  και νότιας πλευράς. Διακρίνονται διάφορες οικοδομικές φάσεις που σε γενικές γραμμές συμπίπτουν με το γνωστό από τις πηγές ιστορικό πλαίσιο της πόλης. Η παλαιότερη είναι κτισμένη με αργούς λίθους χωρίς ζώνες πλίνθων και θεωρείται υστερορωμαϊκή. Η δεύτερη διαθέτει ζώνες πλίνθων και αποδίδεται στην ανακαίνιση τιου Ιουστινιανού. Μια τρίτη φάση χρονολογείται στα τέλη του 6^ου– αρχές 7^ου αι. μ.Χ. Η τελευταία επισκευή των τειχών ανάγεται στους υστεροβυζαντινούς χρόνους. Ανασκαφές μικρής κλίμακας αποκάλυψαν τα θεμέλια μιας  εκκλησίας με τρεις κόγχες και διάφορα κοσμικά κτίσματα του 5^ου-6^ου αι έξω από τα βόρεια τείχη της πόλης. Νεκροταφείο με λαξευτούς κιβωτιόσχημους τάφους εντοπίζεται στα πρανή του βραχώδους λόφου που υψώνεται στην βόρεια πλευρά της Ε.Ο.