ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ

Πληροφορίες

            Στο νότιο άκρο της Νήσου Θάσου  βρίσκεται η χερσόνησος της Αλυκής. Στις δύο πλευρές αυτού του ισθμού σχηματίζονται δυο φυσικοί ορμίσκοι με καταγάλανα νερά. Ολόκληρη η χερσόνησος αποτελείται από συμπαγές πέτρωμα λευκού μαρμάρου και ήταν ένα ανοιχτό λατομείο σε όλη τη διάρκεια της αρχαιότητας. Η συνεχής λατόμηση είχε ως αποτέλεσμα να απολαξευτεί ένα μεγάλο μέρος της χερσονήσου σχεδόν ως την επιφάνεια της θαλάσσης. Όταν η στάθμη κατεβαίνει, απομένει το αλάτι στα βαθουλώματα που δημιουργήθηκαν από τη λάξευση των  μαρμάρινων όγκων. Οι φυσικές αυτές αλυκές έδωσαν και το όνομα Αλυκή, τοπωνύμιο βεβαιωμένο από την υστεροβυζαντινή εποχή.

            Η χερσόνησος της Αλυκής αποτελεί μετά τον Λιμένα η πιο πλούσια θέση σε ορατά μνημεία της αρχαιότητας τα οποία καλύπτουν διάστημα ζωής από τον 7^ο π.Χ. ως τον 7^ο μ.Χ. και ένα από τα πιο όμορφα φυσικά τοπία της Θάσου.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΟΧΗ

            Με εξαίρεση μια μεγάλη ρωμαϊκή ενεπίγραφη σαρκοφάγο και μερικές επιτύμβιες στήλες τίποτε δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί από τον αρχαίο οικισμό.  Ένα ιερό λειτουργούσε στο βάθος του ανατολικού όρμου από τον 7ο αι. π.Χ., την εποχή του πρώτου αποικισμού και λίγο μετά την άφιξη των Παρίων στο νησί. Δύο ορθογώνια, δίχωρα κτίρια με όμοια κάτοψη και κιονοστοιχία στην είσοδο είναι σήμερα ορατά. Ένα μεγάλο δωμάτιο σε κάθε κτίριο με κεντρική εστία προοριζόταν για τα τελετουργικά συμπόσια μετά τις θυσίες. Βάσεις και πεσμένοι δόμοι από τα κτίρια διασώζουν χαραγμένες τις ευχές των ναυτικών που έφθαναν μέχρι εδώ να προμηθευτούν μάρμαρο. Ζητούσαν από τους Θεούς εύπλοια (καλό ταξίδι) για τα καράβια τους που τα ονομάτιζαν και αυτά με ονόματα θεών (Αρτέμιδα, Σάραπη, Ηρακλή, Ποσειδώνα, Ασκληπιό). Σε μία από τις ευχές αυτές απευθύνεται  ευχαριστία στους «Θεούς Σωτήρες», που ταυτίζονται με τους Διόσκουρους, παραδοσιακά προστάτες των ανθρώπων της θάλασσας. Το ιερό εγκαταλείφθηκε  τον 3^ο αι. μ.Χ.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ

            Κατά την παλαιοχριστιανική εποχή τη λατρεία στο χώρο συνέχισαν οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές. Το όλον συγκρότημα είναι το αποτέλεσμα τεσσάρων οικοδομικών φάσεων από το 400/425 έως τις αρχές του 7^ου μ.Χ. αι. οπότε και εγκαταλείπεται.

ΤΑ ΛΑΤΟΜΕΙΑ

            Όντας στην ουσία ένας συμπαγής όγκος μαρμάρου, η χερσόνησος της Αλυκής αποτέλεσε από τα αρχαϊκά χρόνια και για 14 αιώνες, ένα μεγάλο παράκτιο λατομείο. Τα πλοία μπορούσαν εύκολα να προσεγγίσουν και να φορτώσουν τους όγκους που αφαιρούνταν. Η εξόρυξη του μαρμάρου κατευθύνθηκε με αφετηρία την ακτή, και στις τρεις πλευρές της χερσονήσου. Στα ρωμαϊκά και παλαιοχριστιανικά χρόνια, οπότε και εντατικοποιείται η λατόμηση, το λαμπερό χοντρόκοκκο μάρμαρο της Αλυκής έφθανε μέχρι την Ρώμη, όπου γινόταν περιζήτητο σε δημόσια κτίρια, ναούς, ιδιωτικές κατοικίες και μνημεία. Παρόλο που ολόκληρη η απόληξη της χερσονήσου αφαιρέθηκε, το μάρμαρο δεν εξαντλήθηκε: στην περιφέρεια της ζώνης αυτής ορθώνονται εντυπωσιακές κάθετες παρειές, μεγάλες βαθμίδες μαρμάρου, τεράστιοι ογκόλιθοι αλλά και ημιτελή μέλη, βάσεις, ένας ολόκληρος κίονας που δεν πρόλαβαν να ακολουθήσουν το δρόμο του εμπορίου, συνιστώντας ένα ανοιχτό Μουσείο αρχαίας τεχνολογίας.

ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ

            Στους νεότερους χρόνους αναπτύχθηκε μικρός οικισμός όπου διέμειναν προσωρινά οι κάτοικοι του Θεολόγου κατά την συγκομιδή του καρπού της ελιάς. Ο παραδοσιακός οικισμός καταλαμβάνει το δυτικό όρμο και τον συνιστούν 25 κτίσματα. Μονόχωρα στην πλειοψηφία τους, τετραγωνικής συνήθως κάτοψης με μήκος πλευράς 5μέτρων καλύπτονται με τετράριχτη πέτρινη στέγη. Εξυπηρετούσαν τους κατοίκους του Θεολόγου την εποχή της ελαιοσυλλογής και ο χρόνος οικοδόμησής τους ανάγεται πριν το 1850. Τώρα έχουν μεταβληθεί σε τουριστικά αξιοποιήσιμα κτίσματα, προσοδοφόρα σαν ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες ή μπαρ.